مقایسه مکتب تفکیک و ایمان‌گرایی غربی

حامد طاهری

فلسفه

کارشناسی ارشد

علی مصباح

حسین مظفری

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

1390

موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

در این تحقیق به بررسی دیدگاه مکتب تفکیک درباره نسبت میان عقل و ایمان و مقایسه آن با ایمان‌گرایی غربی پرداخته شده است . با اینکه آیا مکتب تفکیک مانند ایمان‌گرایی غربی ، دین و ایمان را موضوع ارزیابی عقلانی نمی‌داند یا اینکه این دو دیدگاه با یکدیگر کاملا متفاوتند؟ ابتدا با بررسی معنای عقل نزد مکتب تفکیک به این نتیجه دست می‌یابیم که عقل در نظر آنان موجودی مجرد و خارج از وجود انسان است و ادراک مستند به اوست . بنابر این عقلی که فلاسفه آن را حقیقتی می‌دانند که از قوای نفس شمرده می‌شود را قبول ندارند . در ادامه با بررسی سخنان تفکیکیان و ایمان‌گرایان غربی روشن می‌شود که هر دو مکتب در خصوص جایگاه و قلمرو عقل در فهم دین به نظریه‌پردازی روی آورده‌اند و محل نزاع در هر دو دیدگاه یکسان است و می‌توان تصدیق کرد که هر دو نگرش به نوعی عقل را در عرصه ایمان بی‌اعتبار می‌دانند و به تعبیری هر دو دیدگاه معتقد به جداسازی میان روش عقلی و فلسفی و روش وحی هستند . البته باید توجه داشت که هر دو نگرش دارای دو طیف افراطی و اعتدالی هستند. در طیف افراطی هر دو نگرش ، اعتقاد به بی‌اعتباری و ظلمانی بودن عقل و علوم مبتنی بر آن و نیز اعتقاد به تباین کلی میان علوم بشری و الهی ، به روشنی هویداست . در جانب پیروان اعتدال‌گرای هر دو مکتب نیز اگر چه عقل و تعقل به عنوان ابزار شناخت پذیرفته می‌شود ، اما وقتی سخن از حوزه دین و علوم الهی به میان می‌آید دخالت هرگونه استدلال مبتنی بر عقل را سبب درآمیختگی آن دو و در نتیجه عدم شناخت صحیح در حوزه دین می‌دانند . در پایان نیز به برخی پیامدهای مشترک دو نگرش نظیر سست شدن بنیان‌های عقلی و فلسفی ، خردستیز بودن آموزه‌های دینی و نبود دفاع معقول از دین اشاره شده است .

1392/10/8

1460